İskandinavya’ya Giriş
(17 Eylül 2024)
Yakın çevremdekilere İsveç'e taşınacağımı haber verdiğimde, aldığım tepkiler hem güldürdü hem düşündürdü beni.
Bazıları hemen 'Vay, demek İsviçre'ye gidiyorsun!' diye heyecanlandı. İsveç ile İsviçre'nin farklı ülkeler olduğunu nazikçe açıklamak zorunda kaldım. İsveç ve İsviçre, sadece isimleri benziyor diye sürekli birbirine karıştırılıyor. Bu durum bana, Avusturya ile Avustralya'nın karıştırılmasını hatırlattı. Neyse ki İsveç ve İsviçre en azından aynı kıtada!
Ama yine de aralarında epey mesafe var.
Taşınma haberimi paylaşırken, İskandinavya hakkında da ilginç sohbetler açıldı.
Finlandiya da İskandinavya’nın bir parçası mı, değil mi? Danimarka, Norveç ve İsveç üçlüsüne eklenebilir mi? Finlandiya'nın durumu gerçekten ilginç. Coğrafi olarak bölgeye dahil edilse de, dil ve kültür açısından diğer İskandinav ülkelerinden oldukça farklı.
Finlandiya, tarih boyunca hem İsveç hem de Rusya'nın kontrolünde bulunmuş ve ardından bağımsızlığını kazanmıştır. 12. yüzyıldan itibaren Finlandiya, İsveç Krallığı'nın bir parçası haline geldi ve yaklaşık 650 yıl İsveç yönetiminde kaldı. 1808-1809 yıllarında gerçekleşen Fin Savaşı sonrasında İsveç, Finlandiya'yı Rus İmparatorluğu'na devretmek zorunda kaldı ve Finlandiya, 1809 yılında Rusya'ya bağlı bir büyük dükalık oldu. Bu dönemde özerk yapısını korusa da, Ruslaştırma politikaları 19. yüzyılın sonlarına doğru arttı. 1917 Rus Devrimi sırasında Rus İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla Finlandiya, 6 Aralık 1917'de bağımsızlığını ilan etti. Bu tarih, günümüzde Finlandiya’nın Bağımsızlık Günü olarak kutlanmaktadır.
İzlanda da kültürel ve tarihi açıdan İskandinavya ülkeleri arasında sayılabilir.
Ancak 400,000 nüfuslu bu ada ülkesini bu yazıya dahil etmememin tek nedeni, birbirlerine coğrafi olarak daha yakın olarak dört ülkeyi ele alıp yazıyı daha kısa ve öz tutmak istemem.
Başka bir sebep yok. :)
İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya'nın toplam nüfusu yaklaşık 27,6 milyon civarında olup, bu dört ülkenin toplam yüzölçümü yaklaşık 1,3 milyon km²'dir.
Türkiye ile kıyaslandığında, Türkiye'nin nüfusu yaklaşık 85 milyonla bu İskandinav ülkelerinin toplam nüfusunun üç katını aşarken, yüzölçümü 783,000 km² ile çok daha küçüktür. Geniş topraklar ve görece az nüfus, İskandinavya’nın yaşam tarzını ve doğayla olan güçlü bağlarını da yansıtır.
İklim açısından bakıldığında, bu ülkeler özellikle kuzey bölgelerinde sert ve soğuk koşullarla bilinir. Norveç, İsveç ve Finlandiya'nın kuzey kısımlarında uzun ve sert kışlar, kısa yazlar ve bazı bölgelerde haftalarca süren kutup geceleri yaşanır. Danimarka ise daha ılıman bir iklime sahiptir, ancak kışlar yine de serin ve nemli geçer.
Buna rağmen, İskandinav ülkeleri modern altyapıları, yüksek yaşam standartları ve güçlü sosyal güvenlik sistemleriyle zorlu iklim koşullarını yaşanabilir hale getiriyor. İyi ısıtma sistemleri, kış sporlarına olan ilgi ve doğal yaşamla uyum, bölge ülkelerinin ortak noktaları.
İsveç: 1523'ten beri bağımsız bir devlettir ve parlamenter monarşi ile yönetilir.
Norveç: 1814'te Danimarka'dan bağımsızlığını kazandı. 1905'te İsveç'ten ayrıldı. Parlamenter monarşiyle yönetilir.
Danimarka: Avrupa'nın en eski monarşilerinden biridir. 1397'de Kalmar Birliği ile İsveç ve Norveç ile aynı krallık altında birleşmişti. Bugünkü yönetimi parlamenter monarşidir.
Finlandiya: 1917'de Rusya'dan bağımsızlığını kazandı. Cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir.
İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya'nın bayrakları, ortak bir tasarım öğesi olan
İskandinav haçı ile bilinir ve her biri kendi ulusal kimliğini yansıtan renklerle farklılık gösterir.
İsveç bayrağı, mavi zemin üzerinde sarı İskandinav haçı ile İsveç'in tarihi ve kültürel kimliğini temsil ederken, sarı ve mavi renkler İsveç Kraliyet armasıyla ilişkilendirilmiştir.
Norveç bayrağı ise kırmızı zemin üzerine beyaz ve mavi haç ile tasarlanmıştır ve Danimarka'dan esinlenen renkleri ile bağımsız bir ulus olarak kimliğini vurgular.
Danimarka bayrağı olan Dannebrog, kırmızı zemin üzerine beyaz haç ile dünyanın en eski ulusal bayraklarından biri olup, 1219'dan beri Danimarka’nın simgesi olmuştur.
Finlandiya bayrağı ise beyaz zemin üzerine mavi haç ile Finlandiya'nın karlı doğasını ve sayısız gölünü simgeler.
Bu bayraklar, ortak İskandinav haçı motifine sahip olmalarına rağmen, her biri kendi ulusal tarihini ve kültürel kimliğini farklı renklerle ifade eder.
İsveç, Danimarka ve Finlandiya Avrupa Birliği üyesi ülkelerken, Norveç AB üyeliği dışında kalmıştır ancak EEA aracılığıyla AB ile ekonomik ilişkilerini sürdürmektedir. Bu dört ülke arasında sadece Finlandiya para birimi olarak Euro kullanmaktadır.
İsveç ve Finlandiya, 1995 yılında AB'ye katılmıştır. İsveç, 2003'te yapılan referandumda euro para birimine geçmeyi reddederek kendi para birimi olan İsveç kronu'nu kullanmaya devam etmektedir.
Finlandiya ise euroyu benimseyen tek İskandinav ülkesi olarak AB’nin merkezinde yer almayı tercih etmiştir.
Danimarka, 1973 yılında AB'ye üye olmuş ve bazı politikalara katılmama hakkı ile üyeliğini sürdürmektedir; Danimarka da İsveç gibi kron para birimini kullanmaktadır.
Norveç ise iki kez yapılan referandumda AB üyeliğini reddetmiş olmasına rağmen, Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) aracılığıyla AB’nin iç pazarına erişim sağlamaktadır.
İskandinav dilleri arasında İsveççe, Norveççe ve Danca bir dil köprüsü oluştururken, Fince bu grubun dışında kalır ve kendine özgü bir konuma sahiptir.
İsveççe, Norveççe ve Danca, Kuzey Cermen dil ailesine ait olup birbirleriyle yakın ilişki içindedir. Bu üç dil, gramer yapıları ve kelime dağarcıkları bakımından benzerlik gösterir ve konuşanları arasında karşılıklı anlaşılabilirlik sağlar. Ancak, telaffuz farklılıkları bazen iletişimde zorluklara yol açabilir. Özellikle Danca, diğer ikisine göre biraz daha farklı bir telaffuza sahiptir.
Fince ise bu üç dilden tamamen ayrılır. Ural dil ailesine ait olan Fince, Estonca ve Macarca ile akrabadır. Eklemeli bir dil olan Fince'nin yapısı, diğer İskandinav dillerinden önemli ölçüde farklıdır. Bu nedenle, İsveççe, Norveççe ve Danca konuşanlar tarafından anlaşılma şansı pek yok.
Yıl içerisinde bu bölgelerde yaşayanlarla görüştükçe ve fırsat buldukça ziyaret ettikçe İskandinavya hakkında başka yazılar da yazacağım. Sıradaki yazım ise İsveç özelinde olacak.
