Sivil Toplum

Türkiye’de ve yurt dışında uzun yıllardır özellikle eğitim, insani yardım, sosyal hizmetler ve kültür çalışmaları alanlarında çok farklı kurumlarda deneyimlerim oldu. Pek çok dernek, vakıf ve kooperatifte gönüllü ve profesyonel çalışmaların içerisinde bulundum.
Aynı süre zarfında “sosyal girişimcilik” ve “gençlik çalışmaları” alanlarını katılımcı, eğitmen, koordinatör, proje geliştirici gibi farklı pozisyonlarda deneyimleme şansım oldu.

Bu sayfada çeşitli devlet kurumlarının, sivil toplum örgütlerinin ve inisiyatiflerin bağlantılarını bulabilirsiniz. Yakın zamanda ekleyeceğim blog yazılarındaysa lise ve üniversite öğrencileri, genç profesyoneller, emekliler gibi geniş bir yelpazeden bana ve benim gibi bu alanda çalışanlara sıkça gelen soruları fırsat buldukça yanıtlamaya çalışacağım.

Sivil Toplum Nedir?

Google Gemini ve ChatGPT gibi araçlara “Sivil toplum nedir?” sorusunu yönelttiğimizde kabaca şöyle bir tanımla karşılaşıyoruz:

Sivil toplum, devlet ve aileden bağımsız olarak faaliyet gösteren, ortak bir amaç veya hedefe sahip bireylerin ve grupların oluşturduğu bir alandır. Bu alanda dernekler, vakıflar, sendikalar, kooperatifler ve diğer sivil toplum kuruluşları bulunur. Temel özellikleri gönüllülük, özerklik, kar amacı gütmemek ve çoğulculuktur. Sivil toplum, demokrasinin işleyişi için önemli bir rol oynar çünkü siyasi katılımı teşvik eder, hükümetin şeffaflığını ve hesap verebilirliğini artırır, farklı grupların hak ve özgürlüklerini savunur ve toplumsal sorunlara çözüm üretmeye katkıda bulunur. Ayrıca, sivil toplum kuruluşları, toplumda dayanışmayı ve yardımlaşmayı teşvik ederek, daha adil ve müreffeh bir toplumun inşasına katkıda bulunurlar.

  • Dernek Sayısı
    Faal Dernek Sayısı: 101.255
    Fesih Dernek Sayısı: 208.479
    Bugüne Kadarki Toplam Dernek Sayısı: 310309

  • Vakıfların Türlere Göre Dağılımı (13.08.2022)
    • Mülhak Vakıf Sayısı: 251 adet
    • Cemaat Vakıf Sayısı: 167 adet
    • Esnaf Vakfı: 1 adet
    • Yeni Vakıf Sayısı: 6.074 adet
    • Yurtdışında Kurulan Vakıfların (Yabancı Vakıflar) Türkiye’deki Şube/Temsilcilik Sayısı: 11 Adet

    YENİ VAKIFLARDA; VAKIF ÇEŞİTLERİ, ŞUBE VE TEMSİLCİLİKLER

    1. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları: 1.003 Adet
    2. Çevre Koruma Vakıfları: 11 Adet
    3. Diğer Yeni Vakıflar (Çok amaçlı vakıflar): 4.631 Adet
    Şube/Temsilcilik Sayısı
    • Şube: 2.117 Adet
    • Temsilcilik: 1.145 Adet

Türkiye’deki sivil alanın profesyonelleşmesi, başka bir deyişle sektöre dönüşmesi özellikle son 20 yılda Avrupa Birliği’nin fon destekleriyle gerçekleşti.

Avrupa Birliği fonlarının bir kısmı, tematik alanına göre devlet kurumları (bakanlıklar, bakanlıklara bağlı müdürlükler, kalkınma ajansları, Ulusal Ajans vb.) tarafından da dağıtılabilmektedir. Doğrudan AB Delegasyonu üzerinden alınabilen fonlar da mevcut.

Ayrıca ABD, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, Hollanda, İsveç, Kanada, Finlandiya gibi çeşitli elçilikler de sivil toplum kuruluşlarına projeleri için hibe desteğinde bulunuyorlar.

Birleşmiş Milletler (BM) ya da İngilizce ismiyle United Nations (UN) içerisinde birçok alt birim kendi alanlarıyla ilgili çeşitli proje hibe destekleri veriyorlar. Özellikle sahada UNDP, UNHCR, UNICEF, UN Women, IOM, UNFPA gibi kuruluşların isimlerine sıkça rastlayabilirsiniz.

Sivil toplum kuruluşlarına açılan çağrıları genelde birkaç haber/duyuru sitesinden ve onların sosyal medya hesaplarından takip ediyorum. Aşağıdaki linkler üzerinden sayfaları ziyaret edebilirsiniz.

Sivil Toplum için Destek Vakfı (STDV), Sabancı Vakfı gibi sivil toplum örgütleri de sivil toplum alanında çalışan kuruluşlara yönelik hibe destek çağrıları açarak içerik ve amaç olarak uygun gördükleri projelere finansal destekte bulunuyorlar.
STDV’nin fon sağlamanın ötesinde sivil toplum örgütlerine yönelik kapasite geliştirme destekleri, atölyeler ve mentor eşleştirmeleri gibi çalışmaları var.
2004’ten bu yana Avrupa Birliği destekleriyle sivil alana ve bu alanda çalışanlara yönelik programlar sürdüren
Sivil Toplum Geliştirme Merkezi (STGM) de sivil toplum örgütleri için kapsamlı çevrimiçi ve yüz yüze eğitim programları düzenliyor.
Üniversiteler tarafındaysa İstanbul Bilgi Üniversitesi ile Koç Üniversitesi bu alanda ön plana çıkan iki üniversite diyebilirim.

Sosyal Girişimcilik

Sosyal girişimcilik, son dönemde sivil alandaki popüler başlıklar arasında yer alıyor. Pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de büyüyen bir alan. “Sosyal girişimci kime denir? Herkes sosyal girişimci olabilir mi?” sorularını özellikle gençlik çalışmaları içerisinde oldukça kullanıyoruz.
Yıllar önceki “Hayır, ben bir sosyal girişimci değilim. Olmak da istemiyorum!” gibi keskin çıkışları eskisi kadar sık yapmasam da Türkiye’de bu alana karşı hala mesafeliyim. Sosyal girişimcilikle ilgili olumlu ve olumsuz eleştirilerimi de bu bölümdeki blog yazıları içerisinde paylaşmaya çalışacağım.


Blog Yazıları